En Zeki Köpek Irkları
Köpeklerin akıllı canlılar olduklarını zaten biliyoruz; fakat en zeki köpek ırkları arasındaki dostlarımız bizi şaşırtacak kadar zeki olabilirler. British Columbia Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nde Emeritus Profesör ve tanınmış bir köpek araştırmacısı olan Stanley Coren’in kapsamlı araştırmalarıyla incelediği ve kitaplaştırdığı çalışmasına göre birazdan inceleyeceğimiz bu ırklar, doğru ve etkili bir köpek eğitimi sayesinde itaati, sosyalliği, problem çözmeyi ve insanlarla iletişim kurmayı kolayca öğrenebilirler.
Gelin en zeki köpek cinslerini tanıyalım ve hangi özellikleri ile zekalarını ortaya çıkardıklarını öğrenelim. Fakat bu kısma geçmeden önce köpek zekasının neye göre ölçüldüğünü bilmek faydalı olacaktır.
Köpeğin Zekâsı Nasıl Ölçülür?
Stanley Coren, The Intelligence of Dogs adlı kitabında köpeklerin zekâsını üç ana başlık altında inceler:
İçgüdüsel Zekâ: Köpeğin genetik yetenekleri ve doğal içgüdüleri ile ölçülür. Sürü köpeklerinin sürü gütme, kontrol etme güdüsü veya av köpeklerinin avlanma yeteneği bu türe girer.
Uyum Sağlama Zekâsı: Köpeğin çevreye adapte olma ve problem çözme yeteneklerini kapsar. Eğitim dışında kendi başına bir sorunu nasıl çözdüğü bu zekâ türünü gösterir. Bir kutuyu nasıl açacağını çözmek, bariyeri aşmak, ödül mamasını paketten nasıl alacağını bulmak gibi örnekler bu gruba dahil edilir.
Çalışma ve İtaat Zekâsı: Komutları öğrenme hızı ve eğitilebilirliğini kapsar. Köpeğin insanlarla iş birliği yapma kapasitesini ve komutları ne kadar çabuk anlayıp uyguladığını ölçer. Stanley Coren, köpeklerin çalışma ve itaat zekâsını belirli komutları kaç tekrar sonunda öğrendikleri ve komutu ne kadar doğru şekilde yerine getirdiklerine göre değerlendirmiştir.
İşte bu başlıklar en zeki köpek ırkları için değerlendirme temalarını oluşturur. Bu değerlendirmeler için itaat yarışmalarının sonuçları, köpek eğiticileri, yetiştiriciler, hakemler ve köpek sahiplerinden bilgi alınmıştır.
En Akıllı Köpek Cinsleri Nedir?
Coren, 1990'ların başında ve 2006'da çeşitli testler yaparak 120 ırkı değerlendirmeye almıştır. İtaat ve çalışma zekâsı konusunda 79 köpeği listelemiştir. Buna göre listede ilk 10’a giren köpekler itaat ve çalışma zekâsında en iyi köpeklerdir.
Bu ırkların çoğu basit yeni komutları beş tekrar bile olmadan anlamaya başlar ve pratik yapmaya ihtiyaç duymadan hatırlar. Komutlara, sahiplerinin verdiği ilk komuta oranla yaklaşık %95 veya daha yüksek bir doğruluk oranıyla itaat ederler. Ayrıca sahiplerinden uzakta olduklarında bile birkaç saniye içinde verilen komutları yerine getirirler. Bu köpekler açıkça zekâ açısından en üst sıralardadır ve deneyimsiz köpek sahipleri ve eğitmenlerle bile oldukça iyi öğrenirler.
Bu değerlendirmeye göre sırasıyla en zeki köpekler şunlardır: Border Collie, Poodle, Alman Çoban Köpeği, Golden Retriever, Doberman, Shetland Çoban Köpeği, Labrador Retriever, Papillon, Rottweiler ve Avustralya Sığır Köpeği.
Bahsi geçen en zeki köpek ırkları ve kısaca özelliklerini sırasıyla bulabilir ve onlar hakkında fikir edinebilirsiniz.
Border Collie
Güzelliğiyle büyüleyen Border Collie orta büyüklükte, atletik ve kaslı bir köpektir. Bu ırk en zeki köpekler arasında 1. sırada yer alır çünkü karmaşık komutları hızla öğrenir ve problem çözme yeteneği yüksektir. Akıllı ve oldukça çalışkan olmaları sayesinde çobanlık ve itaatte başarılıdırlar. Sosyal ve enerjik olan Border Collie'ler zihnen meşgul olmaya ihtiyaç duyarlar. Sık sık hareket etmeleri, akıllarını kullanmaları gerekir.
Dünyanın en zeki köpeği olan Chaser, bir Border Collie cinsidir. Chaser 1000 oyuncağının ismini bilir, istenen nesneyi getirebilir ve pek çok kelime bilmektedir.
(Ayrıca bir filmde oynamış Border Collie bile var! Bu durum bu ırkın ne kadar iyi eğitilebildiğinin bir kanıtı niteliğindedir. Filmi merak ettiyseniz köpekli film önerileri yazımızı okuyun!)
Poodle – Kaniş
Kanişler üç farklı boyutta bulunabilen şık ve zarif bir köpek ırkıdır: Standart, minyatür ve oyuncak… Her boyu ise zeki ve öğrenmeye açıktır. Bu ırkın eğitilebilirliği yüksektir ve çeşitli köpek gösterilerinde başarılı olabilir. Poodle'lar sosyal, enerjik ve oyuncudur, sahipleriyle yakın bağlar kurarlar ve genellikle çocuklarla iyi geçinirler, yani sosyal zekâları da yüksektir. Zihinsel uyarım ve düzenli görev yapma ihtiyaçları vardır. İyi bir eğitimle çeşitli komutları ve görevleri hızla öğrenebilirler.
Alman Çoban Köpeği
Alman Kurdu olarak da bilinen Alman Çoban Köpeği orta ila büyük boyutlarda, güçlü ve kaslı bir yapıya sahiptir. Son derece zeki ve öğrenmeye açıktır, hızlı bir şekilde öğrenir, komutlara itaat eder. Sosyal, koruyucu ve enerjik yapısıyla ailesine her daim sadık kalır. Düzenli egzersiz ve zihinsel uyarıma ihtiyaç duyar. İyi bir eğitimle bekçilik ve iz sürme gibi konularda muhteşem yetenekler kazanır.
Golden Retriever
Sıcakkanlı Golden Retriever ırkı orta-büyük boyutlu olup kaslı bir yapıya sahip, uzun ve altın renginde tüylere sahip bir köpektir. Epey zeki ve öğrenmeye açıktır, kolayca eğitilebilir ve eğitiminin karşılığını kısa sürede vererek çeşitli görevlerde başarılı olur. Sosyal, dost canlısı ve oyuncudur. Çocuklar ve diğer evcil hayvanlarla iyi geçinir. Enerjik ve sevgi dolu yapısı, düzenli egzersiz ve zihinsel uyarım gerektirir. Ailelerine sadık ve uyumlu bir dosttur.
Doberman
Doberman kendisini görenleri büyüleyen büyük ve kaslı bir fiziğe sahiptir. Kısa tüylü bir köpektir. Gerçekten akıllı ve öğrenmeye açıktır ve karmaşık komutları hızlı bir şekilde öğrenir. Ayrıca koruyucu ve “tetikte” bir yapıya sahiptir; böylece sahiplerini ve mülklerini koruma konusunda çok başarılıdır. Doberman'lar doğru eğitimle gerçekten de mükemmel bir aile köpeği olabilirler.
Shetland Çoban Köpeği
Küçük ila orta boyutlarda olan Shetland Çoban Köpeği zarif bir yapıya sahiptir. Tüyleri uzundur ve beyaz, kahverengi gibi tonlar içerir. Son derece zeki ve öğrenmeye açıktır; özellikle çeviklik ve itaat konularında başarılıdır. Karmaşık komutları hızla öğrenir ve problem çözme yeteneği yüksektir. Sosyal ve enerjik yapısıyla hem aile hem de iş köpeği olarak mükemmel bir seçimdir. Görev bilinci ve çabuk öğrenme kabiliyetiyle ön plana çıkar.
Labrador Retriever
Genellikle siyah, sarı veya çikolata rengindeki tüyleriyle ön plana çıkan Labrador Retriever son derece zeki ve eğitilebilir olur. Özellikle rehber köpek, arama-kurtarma ve terapi köpeği olarak başarılıdır. Bu harika köpekler sosyal, dostane ve enerjik bir yapıya sahiptirler. Akıllılığı, problem çözme yeteneği ve öğrenme hızından kaynaklanır.
Papillon
Küçük ve zarif bir köpek olan Papillon uzun tüyleri, büyük ve dik kulaklarıyla tanınır. Zekidir ve karmaşık komutları hızlı bir şekilde öğrenir. Sosyal, enerjik ve oyuncu bir doğaya sahiptir. Sahipleriyle güçlü bağlar kurar, çocuklarla iyi geçinir. Harika bir aile köpeğidir.
Rottweiler
Büyük ve güçlü bir yapıya sahip Rottweiler genelde siyah, kısa ve kalın tüylere sahip bir köpektir. Son derece zeki ve öğrenmeye açıktır, ayrıca eğitim sürecinde hızlı ilerler. Koruyucu ve cesur bir doğaya sahiptir ve sahiplerini ve mülklerini iyi bir şekilde korur. Sadık bir arkadaştır. Düzenli egzersiz ve zihinsel uyarıma ihtiyaç duyar.
Avustralya Sığır Köpeği
En zeki 10. köpek olarak seçilen Avustralya Sığır Köpeği orta büyüklükte, kaslı ve dayanıklı bir yapıdadır. Son derece zeki ve enerjik bir köpektir. Karmaşık komutları öğrenmede ve problemlere çözüm üretmede başarılıdır. Ayrıca çobanlık içgüdüsü güçlüdür, bu yüzden düzenli aktivite ve zihinsel uyarım gerektirir. Sosyal ve çalışkan bir yapıya sahiptir.
Diğer Zeki Köpek Irkları
İlk 10’u tamamladıktan sonra diğer zeki köpekler sırasıyla şu ırkları içerir: Pembroke Welsh Corgi, Minyatür Schnauzer, İngiliz Springer Spaniel, Belçika Tervuren, Schipperke, Collie, Alman Kısa Tüylü Pointer, Düz Tüylü Retriever, Brittany Spaniel, Cocker Spaniel, Weimaraner, Belçika Kurdu, Pomeranian, İrlanda Su Spanieli, Vizsla ve Cardigan Welsh Corgi.
Bu grup, en zeki köpek ırkları listesinde 11-26 aralığındadır.
Ortak özellik olarak bu gruptaki köpekler mükemmel iş köpekleridir. Basit komutları yaklaşık beş ila on beş tekrarda öğrenirler. Eğitimde bu komutları oldukça iyi hatırlarlar ancak pratikle gelişim gösterirler. İlk komuta %85 veya daha yüksek oranda tepki verirler.
Daha karmaşık komutlarda ise bu köpeklerin yanıt vermesi hafif ama fark edilebilir bir gecikmeyle olabilir. Bu gecikmeler pratikle ortadan kaldırılabilir. Bu gruptaki köpekler sahiplerinden uzaklaştıklarında komutlara biraz daha geç yanıt verebilirler. Yine de neredeyse her eğitmen (biraz sabırsız ve az tecrübeli olsalar bile) bu ırkların iyi performans göstermesini sağlayabilir.
Zeki Köpekler Listesinin Sonundaki 10 Köpek Irkı
Coren’in kitabındaki en zeki köpek ırkları listesinin son 10 köpeği şöyledir: Shih Tzu, Basset Hound, Mastif, Pekinez, Bloodhound, Borzoi, Chow Chow, Bulldog, Basenji, Afgan Tazısı.
Unutmayın: Buradaki değerlendirme itaat ve çalışma zekâsı üzerinedir.
Bu grup, köpek eğitimi konusunda zorlayıcı olabilir çünkü en düşük çalışma ve itaat zekâsına sahip ırklardan oluşur. Temel eğitim sırasında köpeğin kendisinden ne istendiğini algılaması için otuz veya kırk tekrar yapmak gerekebilir.
Onların temel eğitim faaliyetlerindeki öğretilerin yüz tekrarı aşması da olağan bir durumdur ve eğitim bu yüzden genellikle birkaç oturuma yayılır. Bununla amaç güvenilirlik sağlamaktır. Fakat bu noktaya gelindiğinde bile performansları yavaş ve dengesiz olabilir. Hatta istenen şeyi öğrendiklerinde dahi sayısız tekrar gerektiren pratiklere ihtiyaç duyabilirler. Böyle bir pratik yapılmadığında ise eğitim kalıcı olmaz.
Coren’in danıştığı bazı jüriler bu ırkların neredeyse eğitilemez olduğunu belirtmiştir. Diğerleri ise bunun sebebinin ortalama eğitmen yetenekleri ve gerekli sayıda tekrar yapılmaması olduğunu savunmuştur.
Köpeklerin IQ'su Kaçtır?
IQ testi insanlar için uygulanan ve mantık temelli bir zekâ ölçme uygulamasıdır. Bu nedenle köpeklerin IQ seviyesini ölçmek mümkün değildir. Fakat genel olarak bir köpeğin zekâsının 2-3 yaşındaki çocuğa eşdeğer olduğunu söylemek mümkündür.
Kaynak: Stanley Coren - The Intelligence of Dogs