Kediler Nasıl Görür?
Kedi dostlarımız hem güzellikleri hem de özel yetenekleri ile her seferinde bizi büyülemeyi başarırlar. Dünyayı görme biçimleri de işte onların bu özel yeteneklerinden biridir. “Kediler dünyayı nasıl görür ki?” diyorsanız, emin olun onlar dünyayı bizim baktığımız gibi görmezler; çünkü onların gözleri özellikle avlanma içgüdülerine, gece aktifliklerine ve hızlı hareketleri yakalama becerilerine göre şekillenmiştir. Bu nedenle düşük ışıkta çevreyi daha net algılarlar, hareket eden objeleri anında fark ederler ve geniş görüş açıları sayesinde ortamı çok daha kapsamlı şekilde tararlar. Kedilerin nasıl gördüğünü anlamak ise hem onların davranışlarını çözmemize hem de ihtiyaçlarına daha doğru şekilde karşılık vermemize yardımcı olur.
Eğer kedilerin mükemmel görme duyuları ile dünyayı, renkleri, karanlığı nasıl algıladığını merak ediyorsanız, gelin onların gözünden yaşadığımız evreni inceleyelim!
Kediler Dünyayı Nasıl Görür?
Kedilerin görme sistemi, biyolojik açıdan bakıldığında avcılığa kusursuz şekilde uyum sağlamış bir yapıdır. Çünkü kediler, avlarını yakalamasına yarayan benzersiz görüş yeteneklerini destekleyen çok özel “yardımcılara” sahip olurlar. Gelin, çeşitli örneklerle kediler dünyayı nasıl görür daha net açıklayalım.
Kediler karanlıkta iyi görür: Kedilerin gözlerinin arka kısmında yer alan tapetum lucidum adlı yansıtıcı tabaka, retinadan geçen ışığı geri göndererek karanlıkta görme kapasitesini belirgin biçimde artırır. Bu yapı sayesinde kediler, insanların ihtiyaç duyduğu ışığın yaklaşık 1/6 kadar ışıkta bile çevreyi algılayabilir.
Kedilerin görüşleri biraz bulanıktır: Yukarıda bahsettiğimiz gece görüşü avantajının küçük bir bedeli vardır: Tapetum, görüntü keskinliğini bir miktar düşürür. Yani, kediler bize göre karanlıkta daha iyi görürler, ancak uzak mesafedeki görüşleri daha bulanıktır. Daha net bir kıyas için şöyle açıklayabiliriz: İnsanların görüş keskinliği 20/20’dir. Kedilerin görüş keskinlikleri 20/100 ila 20/200 arasındadır. Ancak bir çalışma, daha kesin bir ifade olarak bu oranı 20/30 olarak belirlemiştir. Yani bir insanın 9 metreden gördüğü şeyi bir kedi yaklaşık 6 metreden seçebilir.
Yakın mesafede hareketliliği mükemmel algılarlar: Belki uzağı iyi göremezler; ancak yakın görüşte harikalar yaratırlar! Kedilerin yakın mesafedeki hareketleri yakalama becerileri çok yüksektir. İşte bu yetenekleri de avlanma davranışlarıyla mükemmel bir uyum içindedir.
Gözleri ortamdaki ışığa göre uyum sağlar: Kediler parlak ışığa maruz kaldıklarında göz bebeklerinin dikey bir yarık şeklinde neredeyse tamamen kapanabilmesi, retinaya ulaşan ışığı minimuma indirir ve derinlik algısını artırır. Bu özellik özellikle küçük kedi türlerinde belirgindir; büyük kedilerde ise göz bebeği yuvarlağa yakın bir şekilde daralır. Tapetum ve diğer uyum mekanizmaları birlikte çalışarak kedilere, insanların algılayabileceğinden yaklaşık 7 kat daha düşük ışık düzeylerinde bile görme imkânı sağlar. Flaşlı fotoğraflarda gözlerde görülen parlama da bu yansıtıcı tabakanın ışığı geri yansıtmasından kaynaklanır.
Daha geniş açı, daha derin algı: Kedilerin görüş alanı yaklaşık 200°’dir; bu değer bizlere göre daha geniş olsa da binoküler (iki gözle birlikte görme) görüş alanı, yani iki gözün aynı noktaya odaklanıp derinlik oluşturduğu bölge, insanlara göre daha dardır. Gözlerinin öne doğru yerleşmiş olması, avcı türlerin ortak bir özelliğidir ve kedilere geniş bir yan görüş yerine daha güçlü bir derinlik algısı kazandırır.
UV ışınlarını görebilme: İlginç bir başka nokta ise kedilerin göz merceklerinin, birçok memelide olduğu gibi, ultraviyole ışığın bir kısmını geçirmesidir. 2014’te yapılan bir çalışma, kedilerin UVA ışığını algılayabilecek biyolojik donanıma sahip olduğunu göstermiştir. Bu da onların, bizlerin hiç göremediği bazı kontrastları, izleri veya parlamaları fark edebildiğini düşündürür. Örneğin UV ışığını yansıtan bazı bitkiler, tüyler veya yüzeyler onlar için çok daha belirgin olabilir. Ancak bu durumun kediler için bir faydası var mı, yoksa yok mu, bilemiyoruz!
3. göz kapağı etkisi: Kedilerin göz yapısını özel kılan unsurlardan bir diğeri de çoğu insanın fark edemeyeceği, ancak oldukça önemli bir görevi olan üçüncü göz kapağıdır. Teknik adıyla nictitating membrane olarak anılan bu ince yapı kedilerde bulunur ve gözün iç köşesinden yana doğru kapanır. Göz yüzeyini koruyup nemlendirmeye yardımcı olur. Yani, kedilerin gözlerini nemlendirmesi için bizler gibi sürekli kırpmaya ihtiyaçları yoktur. İşte bu özellikleri de özellikle av takibi sırasında kedilere büyük bir avantaj sağlayabilir. Çünkü göz kırpmamak, avlanmak üzere olan kedinin bir anlık kesinti bile olmadan, sürekli avını gözetlemesine yarayabilir.
Bahsettiğimiz bu benzersiz biyolojik düzeneklerin tamamı, kedilerin çevresini bizim algıladığımızdan çok daha farklı bir biçimde algılamasına ve daha farklı yeteneklere sahip olmasına yarar. Yani “Kediler nasıl görür?” dediğimizde, özel göz yapılarını da göz önünde bulundurarak “Avcılık yeteneklerine uygun şekilde; ancak bize göre daha bulanık görürler,” diyebiliriz.
Kediler Renkleri Nasıl Görür?
Kedilerin renkleri nasıl gördüğüne baktığımızda, insanların renk algısıyla birebir aynı olan bir sistemle karşılaşmayız. Çünkü kedilerin gözlerinde iki tür renk algılayıcı hücre bulunur: Biri uzun dalga boylarını, diğeri kısa dalga boylarını seçer. Bu yapı, onların dikromat yani iki ana renk kanalına sahip canlılar olduğu anlamına gelir. Kediler, insanlarda renk körlüğüne benzer bir görme biçimine sahiptirler ve kırmızı-yeşil renkleri ayırt edemezler. Halbuki normal görüşe sahip olan insanlar kırmızı-mavi-yeşil kombinasyonlarını tanıyan üç koni hücreli görüşe sahiptir.
Bu iki algılayıcı sayesinde kediler mavi ve sarı ışıkları ayırt edebilirler ve sarı–mavi arasındaki farkı anlayabilirler. Ancak kırmızı ve yeşil renkleri gri tonlarında görürler.
Sonuç olarak kedilerin renk dünyası bizimkinden daha dar bir yelpazedir. Ancak her şeye rağmen, avları fark edip takip etme yetenekleri bundan etkilenmez! Onlar için “olay” renk değil; harekettir!
Kediler Karanlıkta Nasıl Görür?
Kediler karanlıkta insanlara kıyasla çok daha iyi görürler çünkü göz yapıları az ışığı en verimli şekilde kullanacak şekilde gelişmiştir. Tapetum lucidum adlı yansıtıcı tabaka, retinadan geçen ışığı geri göndererek ortamda ne kadar az ışık olursa olsun görüntüyü güçlendirir. Ayrıca göz bebekleri genişleyerek daha fazla ışığın içeri girmesini sağlar. Kıyaslamak gerekirse, kediler karanlıkta insanlara kıyasla 5 buçuk-7 kat daha iyi görürler. Bu konuda köpekleri de geçmeyi başarırlar! Ancak her şeye rağmen “zifiri karanlıkta” göremezler; algıladıkları her şey için mutlaka bir miktar ışığa ihtiyaç duyarlar.
Yani kediler, tamamen karanlık bir odada etrafı göremezler (tıpkı bizim gibi), ama hafif bir sokak ışığı, ay ışığı ya da uzak bir ekran parlaması bile onlara çevreyi seçmek için yeterli olur.
Kısacası, kediler dünyayı bize göre biraz daha farklı görürler. Ancak tüm bu farklılıkları ortaya çıkaran özellikleri onların mükemmel avcılar olmasına fayda sağlar!
Kaynak
https://www.petmd.com/cat/general-health/cat-vision
https://latrinita.ch/en/how-a-cat-sees-the-world-from-the-feline-perspective/