Kediler Neden Evde Deli gibi Koşar?
Eğer bir kediyle yaşıyorsanız onun özellikle gecenin bir vaktinde aniden başlayan deli deli koşturmalarına mutlaka tanıklık etmişsinizdir. Siz sessizce uzanırken bir anda fırlayıp evin içinde yarışa başlayan küçük patiler sanki görünmeyen bir şeyin peşindeymiş gibi hareket ederler. Bir anda koltuklara sıçrar, bir yandan yere atlar, sonra durur gibi yapıp tekrar koşmaya başlar… Bu davranışlar “zoomies” adı da verilen kedi enerji patlamalarının örnekleridir. İzlemesi son derece eğlenceli olsa da uykunuzun en tatlı yerinde başınıza geliyorsa sinir bozucu olması işten bile değildir.
Peki ama bu ani hareketlilik neden olur? Kedinizin bir anda turbo moda geçmesi nedendir? Gelin, kediler neden evde deli gibi koşar ve bu davranışları ne zaman endişe verici hale gelir öğrenelim!
Kediler Neden Evde Koşturur?
Kedinizin bir anda evin içinde delicesine koşmaya başlaması aklınıza “Kediler neden evde koşturur?” sorusunu getirebilir. Her ne kadar komik bir durum olsa da aslında kedi davranış biliminde bu hareketliliğin bir yeri vardır: “Çılgın Rastgele Aktivite Dönemleri” olarak çevirebileceğimiz Frenetic Random Activity Periods (FRAPs), kedilerin evde bir anda deli gibi koşturmasının bilimsel adıdır. Bu hareketler ilk başta ürkütücü görünebilir, ama aslında tamamen sağlıklı ve doğal kedi davranışları arasında yer alır.
Bir kedi davranış uzmanı olan Dr. Elizabeth Stelow’a göre bu ani enerji patlamaları klasik oyunlardan farklıdır: Oyun genellikle planlı ve ölçülü olur ve oyuncakla, insanla ya da başka bir kediyle etkileşim içerir. Oysa bu anlık “kedi delirmesi” anlarında kedi bir anda kontrolden çıkmış gibi görünür. Öyle ki parkede kayıp drift atabilir, sıçrar veya zıplar, duvara çarpana dek koşar ve en nihayetinde de hiçbir şey olmamış gibi yürümeye devam eder.
Aslında bu durum sağlıklı bir enerji atımıyla ilgilidir. Genellikle uzun süre hareketsiz kalan bir kedi bir anda coşabilir. Coşma anında ise vücut dili rahattır; bu da kediniz için endişelenmenize gerek olmadığı anlamına gelir. Yine de bazı nadir durumlarda bu davranış çeşitli negatif durumların bir dışavurumu da olabilir. Bu yüzden gelin, kedilerin bazı spesifik koşturma nedenlerini öğrenelim.
Enerji Boşaltımı
Nasıl ki biz insanlar uzun süre oturduktan sonra esneme ya da yürüyüş ihtiyacı hissediyorsak kediler de benzer şekilde hareket etmeye ihtiyaç duyarlar. Özellikle evde yaşayan ve dışarı çıkamayan kediler için bu koşturmalar daha değerlidir. İşte tam da bu yüzden evde bir anda deli gibi koşmaya başlamaları aslında vücutlarının onlara verdiği doğal bir sinyaldir. Zoomie dediğimiz bu koşu seansları, onlar için mükemmel bir enerji atma seansıdır.
Üstelik bu anlık koşu ve hareket seansları kedinizin sağlığına doğrudan katkı sağlar. Örneğin bu anlarda salgılanan endorfin sayesinde kediniz kendini hem keyifli hem de canlı hisseder. Dahası bu ani enerji patlamaları kasları çalıştırır, kalp sağlığını destekler ve genel yaşam kalitesini artırır. Yani kediniz salonun içinde koştururken sadece eğlenmekle kalmaz, sağlığı için de güzel birikimler yapmış olur.
İçgüdüler
Gece yarısı evin içinde başlayan o hızlı koşular aslında hiç de rastgele değildir, çünkü kediler doğaları gereği gece vakti daha aktif olurlar. Özellikle gün doğumu ve gün batımı, kedilerin enerjilerinin zirveye çıktığı saatlerdir. Bu yüzden sabahın köründe ya da akşam tam dinlenmeye çekildiğinizde bir anda ortalığı birbirine katmaları normaldir. Biyolojik saatleri tam da o anlarda harekete geçmeleri gerektiğini söyler.
Dr. Alison Gerken’e göre bu çılgın koşular sadece hareket ihtiyacından ibaret değildir, aynı zamanda kedinizin içindeki avcıyı da uyandırır. Ani dönüşler, hızlı atılımlar, dikkatli adımlar… Bunların hepsi doğada bir avın peşine düşen kedinin davranışlarına çok benzer. Yani böylece kediniz içgüdülerini taze tutar. Kedinizin evin içinde başlattığı bu “gece yarısı maratonu” onun doğayla olan bağının da küçük bir yansımasıdır.
Akut Ağrılar
Kedinizin bir anda koşmaya başlaması genellikle eğlenceli ya da masum bir davranış olsa da her zaman oyun anlamına gelmeyebilir. Nadiren de olsa bu ani hareketlilik, fiziksel bir rahatsızlığın işareti olabilir. Böyle durumlarda ek belirtilere de göz atmak son derece önemlidir.
Eğer kediniz sürekli kaşınıyor, pire belirtileri gösteriyor ya da belirli bir bölgesini takıntılı şekilde yalıyorsa bu davranış yalnızca enerjisini boşaltma çabası değil, aynı zamanda bir rahatsızlıktan kaçma girişimi olabilir. Bunun dışında yaşlanan bir kedide görme ya da işitme sorunları da ani korkulara ve beklenmedik tepkilere neden olabilir. Eğer kediniz düzenli olarak egzersiz yapmasına rağmen hala aşırı gece koşturmasına sahipse veteriner hekiminize danışmanız iyi bir fikiridir.
Tuvaletini Yapıp Rahatlama
Kediniz kum kabını kullandıktan hemen sonra bir anda fırlayıp koşmaya başlıyorsa bunun ardında ilginç ama oldukça doğal bir sebep yatıyor olabilir: Bu davranış çoğu zaman bir rahatlama belirtisidir. Çünkü dışkılama sırasında vagus siniri uyarılır ve bu da kedinizde bir gevşeme hissi yaratabilir. Bazı kediler bu hissi öyle yoğun yaşarlar ki dışkılamanın hemen ardından coşkuyla koşmaya başlarlar.
Üstelik bu durum aslında sadece kedilere özgü değildir, aynı etkiyi köpeklerde de görebilirsiniz. Yani kedinizin kum kabından çıkıp evin içinde deli gibi koşması sağlıklı bir sindirim sisteminin ve mutlu bir anın göstergesi olabilir. Kimi kedi için bu sadece içgüdüsel bir davranışken kimisi için adeta küçük bir kutlama gibidir!
Yavruluk Dönemi
Yavru kediler, yetişkin kedilere göre çok daha fazla miktarda koşar oynarlar. Yavru kediler adeta bir enerji topu gibidir. Sürekli hareket halindedirler ve bu patlamalar sadece eğlence değil, aynı zamanda gelişim için gereklidir. Bu patlamalar ile ayrıca çevikliklerini artırır, motor becerilerini geliştirir ve koordinasyonlarını test ederler. Yani o koşuşturmalar aslında birer mini antrenman gibi işlev görür.
Kedinin yaşı bu zıplamalar seyrekleşebilir. Yaşlı kedilerde kas kütlesi azalır, eklemler eskisi kadar esnek olmaz. Ancak bu, yaşlı bir kedinin tamamen sakin kalacağı anlamına gelmez. Kediniz yaşlı olmasına rağmen enerjik ise bu harika bir işarettir! Fakat aniden ortaya çıkan fazla aktiflik, altta yatan bir sağlık sorunu olabilir. Hipertiroidizm gibi bazı hastalıklar kedilerde aşırı hareketliliğe yol açabilir. Bu yüzden kedinizde anormal bir hareketlilik fark ederseniz veteriner hekim kontrolünü geciktirmeyin.
Kedinin Koşma Davranışı Nasıl Yönetilir?
Tekrar belirtmek gerekirse, kedinizin koşturması genellikle tamamen doğal bir davranıştır ve ona müdahale etmeniz gerekmez. Ama tabii ki güvenliğini sağlamanız önemlidir. Örneğin, evinizi kedinize uygun hale getirin ki heyecanla koşarken kırılabilir eşyalara çarpmasın, zarar görmesin. Deli gibi koşup tırmanmayı seviyorsa da yüksek yerlerden düşmemesi için önleminizi de alın. Kediniz için daha ferah bir koşu alanı yaratmanız oldukça kolaydır.
Kedinin evde deli gibi koşması güvenli olduğunda eğlenceli de olur; fakat her zaman değil! Örneğin siz uykunun derinliklerine inmeye çalışırken kediniz tam tersine enerjiyle dolup taşabilir ve sizi uykunuzdan edebilir. İşte bu, kedinizin gündüz yeterince hareket edemediğini gösterir. Bu noktada çözüm ise onu gün içinde daha aktif tutmaktan geçer. Bunun için gün içinde düzenli olarak kedinizin avlanma içgüdüsünü harekete geçirecek şekilde oyunlar kurgulayın. Olta oyuncağını sallamakla kalmayın, saklayın, kaçırın, yön değiştirin. Onu yorun ve içgüdülerine hitap edin! Ayrıca gece de ayakta olacağını düşünerek favori oyuncaklarını ulaşabileceği yerlere çıkarmayı unutmayın!
İşte, artık kediler neden evde deli gibi koşar, bu davranış nasıl yönlendirilir biliyorsunuz!
Kaynak
https://www.dailypaws.com/cats-kittens/behavior/common-cat-behaviors/cat-zoomies