Kedilerde Kızgınlık Dönemi Hakkında Her Şey
Bir sabah uyanıyorsunuz ve evde bir şeylerin farklı olduğunu hissediyorsunuz. Kediniz normalde sessiz sakin bir şekilde köşesinde uyurdu, gıkını bile çıkarmazdı. Peki ya şimdi öyle mi? Hayır, aksine, sevimli dostunuz sürekli garip sesler çıkarıyor, yerlerde yuvarlanıyor, kapıya doğru miyavlıyor, hatta sizi görüp kuyruğunu dikerek adeta bir mesaj vermeye çalışıyor. Kısırlaştırılmamış bir kediniz varsa, işte o zaman şüphelenmeniz gereken şey bellidir: Evet, kızgınlık dönemi…
Kedilerde kızgınlık dönemi biraz kafa karıştırıcı, biraz da ilginç bir dönemdir. Kediler bu dönemde içgüdüleri ile hareket ederlerken, sahiplerini de tam anlamıyla bir sınava sokarlar. Miyavlamaları artar, ilgileri değişir, davranışları bambaşka bir hal alır. Siz de bir yandan kediniz için endişelenirken, diğer yandan da “Bağırması ne zaman duracak acaba?” diye düşünürken bulabilirsiniz kendinizi. Yani sabır isteyen bir süreçtir kızgınlık dönemi.
Özellikle ilk kez kedi sahibi olduysanız, kedinizin kızgınlığa girme süreci sizin için biraz korkutucu olabilir. Ancak endişelenmeyin! Bu yazımızda kedilerin kızgınlık döneminde neler hissettiğini, neden böyle davrandıklarını, bu süreci nasıl anlayabileceğinizi ve nelere dikkat etmeniz gerektiğini adım adım ele alacağız. Sade, bilgilendirici ve detaylı bir şekilde kedilerin kızgınlık dönemi hakkında bilgi almak isterseniz, okumaya devam edin!
Kedilerde Kızgınlık Dönemi Nedir?
Kedilerde kızgınlık dönemi, üreme hormonlarının etkisiyle ortaya çıkan ve dişi kediyi çiftleşmeye hazırlayan dönemdir. Cinsel olgunluğa ulaşmış, kısırlaştırılmamış dişi kedilerde görülür ve kedi gebe kalana kadar belirli aralıklarla da tekrar eder. Aslında biz insanlardaki “regl dönemi” olarak da bilinir. Ancak kedilerde bu dönemde kanama olmaz; ancak kahverengi bir akıntı görülebilir. Kızgınlık dönemi, dişi kedinin cinsel olarak çiftleşmeyi kabul ettiği aşamadır.
Kızgınlık döneminde kediler normalde sergilemedikleri davranışlar gösterirler ve daha sesli, hareketli ve “ilgi arayan” bir hale gelebilirler. Vücutları, doğanın çağrısına yanıt verirken adeta “Ben çiftleşmeye hazırım!” sinyalleri gönderir. Kedilerin kızgınlık dönemi ne zaman olur merak ediyorsanız da yanıtlayalım: Çoğu zaman kızgınlık dönemi ilkbahar ve sonbahar dönemde pik yapar. Ancak herhangi bir zamanda da başlayabilir.
Şimdi size ilginç bir bilgi verelim: Aslında erkek kediler, dişi kediler gibi biyolojik olarak kızgınlığa girmezler. Doğal döngü halinde gelen kızgınlık, yalnızca dişi kedilerde görülür. Ancak erkek kediler de cinsel olgunluğa geldiklerinde çiftleşme isteği ile pek çok belirti gösterirler.
Her ne kadar bu dönem çoğu kedi için doğal bir döngü olsa da sahipleri için sabır gerektiren günler anlamına gelir. Kedinin erkek ya da dişi olmasına göre belirtiler değişir, ama ortak nokta bellidir: Kedinin çiftleşme isteği doğrultusunda pek çok davranış değişikliği ortaya çıkar. Kedinin sağlığı ve üremenin kontrolü için (veteriner hekimin uygun gördüğü bir zamanda) kedi kızgınlık belirtileri göstermeden önce veya kızgınlık döneminde, kedinin kısırlaştırılması en iyisidir.
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi, kedilerde kızgınlık dönemi kedinin cinsiyetine göre bazı değişiklikler gösterebilir. Bu nedenle aşağıda, hem dişi hem de erkek kedilerin kızgınlık dönemi nasıl olur öğrenebilirsiniz.
Dişi Kedilerde Kızgınlık Dönemi
Kedilerde kızgınlık dönemi her kedide farklılık gösterebilen bir süreçtir. Çoğu dişi kedi 5-9 aylıkken ilk kez kızgınlık dönemine girer, yani adet olur. Ancak bazı kediler bu döneme 3-4 aylıkken adım atabilirken bazıları 18 aylık olana dek kızgınlığa girmeyebilir. Bu zamanlama ise kedinin ırkı, kilosu, beslenme düzeni ve hatta mevsim koşullarıyla yakından ilişkilidir. Özellikle günlerin uzadığı bahar aylarında hormonlar daha aktif hale gelir; bu da kızgınlık döngülerinin sıklaşmasına neden olur.
Dişi kedilerin kızgınlık döngüsü dört temel aşamadan oluşur ve her biri farklı davranışlarla kendini gösterir.
Proöstrus (Hazırlık Dönemi): Bu dönem dişi kedinin kızgınlık döngüsünün başlangıcıdır. Östrojen hormonları yükselmeye başlar ve vücut çiftleşmeye hazırlanır. Genellikle 1-2 gün sürer. Dışarıdan belirgin bir değişiklik fark edilmese de erkek kediler bu dönemde dişiye karşı daha ilgili davranır. Dişi ise henüz onları kabul etmez.
Östrus (Kızgınlık Dönemi): Kızgınlık döngüsünün en belirgin aşamasıdır ve genellikle bir hafta kadar sürer. Ancak bazı kedilerde bu süre 3-14 gün arasında değişebilir. Dişi kedi bu dönemde daha sesli, sevecen veya huzursuz hale gelir. Yerde yuvarlanma, sık sık miyavlama ve aşırı ilgi arayışı gibi davranışlar gözlemlenir. Bu aşamada olan dişi, bir erkek kedi ona yaklaştığında çiftleşmeye izin verir.
Interöstrus ve Metöstrus (Ara Dönem): Östrus evresinde kedinin çiftleşme durumuna göre iki yeni evre açılır. Buna göre, eğer kedi çiftleşmişse yumurtalar üretilir ve döngü durur. Evet, kediler yalnızca çiftleşeceklerinde yumurta üretirler; insanlar gibi düzenli olarak değil… Yumurtalar döllenmezse dişi kedi metöstrus evresine geçer ve bu dönem yaklaşık 1 ay sürer. Eğer yumurtalar döllenirse de kedi gebe kalır.
Dişi kedi bu dönemde hiç çiftleşmemişse kızgınlık davranışlarının azaldığı 1-3 haftalık bir evreye girer. Ancak bu, döngünün tamamen bittiği anlamına gelmez. Hormonal aktivite devam eder ve kısa süre sonra yeni bir hazırlık dönemi başlar. Yani kedi kısırlaştırılmadıysa ve hamile kalmadıysa hep kızgınlığa girmeye hazırdır.
Anöstrus (Dinlenme Dönemi): Bu evre dişi kedinin üreme hormonlarının durulduğu, adeta “molaya” girdiği dönemdir. 2-3 ay sürebilir ve genellikle günlerin kısaldığı kış aylarında yaşanır. Kedinin davranışlarının normale döndüğü zamandır; bir sonraki kızgınlık dönemine kadar da normal kalır.
Dişi Kedilerde Kızgınlık Belirtileri
Dişi kediler kızgınlığa girdiklerinde aşağıdaki belirtileri gösterebilirler:
İnsanlara ve diğer kedilere karşı olağanüstü şefkatli ve ilgi arayan davranışlar sergileme
Erkek kedileri çekmek için yüksek sesle miyavlama
İştahsızlık veya normalden daha az yemek yeme
Huzursuzluk, yerinde duramama ve sürekli dolaşma
Sık sık idrara çıkma
Tuvalet dışındaki yerlere idrarını yapma
Yerde sürtünme ve yuvarlanma, özellikle karın ve kuyruk altı bölgesini zemine sürme
Kalçayı yukarı kaldırma
Ani davranış değişiklikleri, bazen sinirli veya agresif tavırlar
Aşırı sesli miyavlamalar (özellikle gece saatlerinde yoğunlaşabilir)
Kapı ve pencerelere yönelme, dışarı çıkma isteği veya kaçma girişimleri
Sık sık kendini temizleme ve tüylerini düzeltme, özellikle genital bölgeyi
Oyun oynama isteğinde artış
Fiziksel yakınlık isteği, sahiplerine sürekli dokunma veya kucakta olma arzusu
Tabii ki tüm bu davranışlar kediden kediye değişebilir. Bazı dişi kediler çok sessiz ve sakin kalırken, bazıları oldukça dikkat çekici ve gürültücü olur. Eğer davranış değişiklikleri çok şiddetliyse veya kediniz strese giriyorsa mutlaka veteriner hekiminize danışın.
Dişi Kedilerin Kızgınlığı Nasıl Geçer?
Dişi kediler kızgınlığa girdikten sonra kızgınlık dönemini durdurmak doğal olarak mümkün değildir; çünkü bu, hormonların yönettiği içgüdüsel bir süreçtir. Fakat dişi kedinin kızgınlığa girmesini engellemek için doğru zamanda, doğru koşullarda kısırlaştırma yapılması tavsiye edilir. Böylece hem dişi kedinin sağlığı korunur, hem istenmeyen gebelikler önlenir, hem de kızgınlık belirtileri görülmez.
Dişi Kedilerin Kızgınlık Dönemi Ne Kadar Sürer?
Dişi kedilerin kızgınlık dönemi genellikle bir hafta sürer. Bu süre kedinin yaşına, cinsine, kilosuna ve mevsime bağlı olarak farklılık gösterebilir. Eğer kedi bu süre içinde çiftleşmezse, kısa bir ara evresine (interöstrus) girer ve birkaç hafta sonra döngü yeniden başlar.
Sonuç olarak kedilerde kızgınlık dönemi doğal bir döngüdür ve kedi kısır değilse, içindeki çiftleşme isteği çeşitli davranışlara sebep olur. Bunlarla başa çıkmak için veteriner hekimlerden tavsiye ve yardım almak en iyi tercihtir.
Erkek Kedilerde Kızgınlık Dönemi
Yukarıda bahsetmiştik: Aslında erkek kediler kızgınlık dönemine girmezler. Çünkü onlar biyolojik olarak yumurtalıklara sahip değillerdir, yumurta üretmezler ve regl olmazlar. Bu nedenle de cinsel olgunluğa geldikleri anda istedikleri zaman herhangi bir dişi kediyle çiftleşebilirler. Yani biyolojik olarak erkek kedilerde kızgınlık süreci görülmez.
Erkek kedilerin kızgınlığa girmesi teknik olarak mümkün olmasa da onlar da yaklaşık 6 aylık olduklarında çiftleşmeye hazır olurlar ve bunun sinyalini çeşitli belirtilerle verirler. Özellikle ilkbahar aylarında onların da hormonları aktifleşir ve çiftleşme dürtüleri arşa çıkabilir!
Erkek Kedilerde Kızgınlık Belirtileri
Erkek kediler kızgınlığa giremeseler de aşağıdaki belirtilerle çiftleşme isteklerini belirtirler:
Aşırı ilgi veya dikkat çekme çabası
Yüksek sesle miyavlama ve uluma
İdrar püskürtme
Daha fazla kavga etme
Huzursuzluk ve sürekli dolaşma
Dışarı çıkma isteği
Agresif davranışlar
Yemekle ilgilenmeme
Sık sık kendini temizleme ve tüylerini düzeltme
Ani ve beklenmedik davranış değişiklikleri
Tüm bu belirtiler kediden kediye değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak tüm bu süreç kedi sahiplerini biraz yorabilir, uğraştırabilir. Bu nedenle erkek kediler için de kısırlaştırma önerilir.
Erkek Kedilerin Kızgınlığı Nasıl Geçer?
Erkek kedilerin çiftleşme isteği ile ortaya çıkan davranışlarını değiştirmek mümkün değildir, çünkü bu bir hormon ve içgüdü meselesidir. Ancak kediyi sakinleştirmek için oyun ve ilgiyle dikkat dağıtma, güvenli ve rahat bir ortam sağlama yöntemleri uygulanabilir. Kesin çözüm ise kısırlaştırmadır. Kısırlaştırma hem kızgınlık davranışlarını sona erdirir hem de uzun vadede sağlık açısından fayda sağlar.
Erkek Kedilerin Kızgınlık Dönemi Ne Kadar Sürer?
Erkek kedilerde kızgınlık dönemi, dişi kedilerdeki gibi net bir döngüye bağlı olmadığı için süreleri değişkendir. Genellikle dişi kedilerin kızgınlık dönemlerini takip ederek aktif hale gelirler, bu nedenle erkek kedilerde bu dönem birkaç gün/birkaç hafta kadar sürebilir. Hormon seviyeleri ve çevredeki dişi kedilerin varlığı sürenin uzunluğunu etkiler.
Kedim Kızgınlığa Girdi, Ne Yapmalıyım?
Kediniz kızgınlığa girdiğinde evde fırtınalar kopabilir! Dostunuz sürekli miyavlayabilir, etrafa çişini yapabilir, hırçınlaşabilir veya ilgi peşinde koşabilir. Bu dönemde aşağıdaki maddelere dikkat ederek süreci iki taraf için de kolaylaştırabilirsiniz:
Kedinize güvenli bir alan sağlayın ve oyunlarla enerjisini atmasına yardım edin.
Kedinizin evden kaçmaması için tüm önlemleri alın; eğer dışarı çıkan bir kediyse bunu bir süreliğine kısıtlayın.
Sesli miyavlamalar veya huzursuzluk karşısında sabırlı olun.
Kısırlaştırmayı (iki cinsiyet için de) mutlaka göz önünde bulundurun. Uzun vadede kısırlaştırma hem belirtileri sona erdirir hem de kedinizin sağlığını korur.
Kedilerde Kızgınlık Dönemi ile İlgili Merak Edilenler
Genel olarak kedilerde kızgınlık dönemi ile ilgili pek çok bilgi sahibi olduğumuza göre, bu konuyla ilgili olarak çok merak edilen bazı sorulara da göz atabiliriz. Gelin, bunlara bir bakalım:
Kedim 7 aylık ama kızgınlığa girmedi, bir şey olur mu? 🠒 Her kedinin kızgınlığa girme zamanı farklıdır. Kediniz 18 aylıkken bile kızgınlığa girebilir. Yine de emin olmak için veteriner hekiminize danışmalısınız.
Kediler 5 aylıkken kızgınlığa girer mi? 🠒 Evet, kediler 5 aylıkken de kızgınlığa girebilirler.
Dişi kedim kızgınlığa girmiyor, ne yapmalıyım? 🠒 Kedinizi kısırlaştırdıysanız kızgınlık belirtileri göstermez. Ancak kediniz kısır değilse ve 18 aylıktan büyükse, yine de hala kızgınlık belirtisi göstermediyse veteriner hekiminize danışmanız gerekir.
Kedilerin kızgınlık dönemi ne zaman geçer? 🠒 Kızgınlık dönemi genellikle 3-14 gün sürer ve döngü bitince sona erer. Erkek kedilerde ise kızgınlık diye bilinen ve çiftleşme isteğinin yoğun olduğu dönem, çevredeki dişi kedilerin varlığına bağlı olarak değişir. Dişi kedinin kızgınlığı sona erdiğinde veya kısırlaştırıldığında geçer.
Kaynak
https://www.pdsa.org.uk/pet-help-and-advice/pet-health-hub/conditions/seasons-in-cats
https://www.petmd.com/cat/general-health/cat-in-heat
https://vcahospitals.com/know-your-pet/estrus-cycles-in-cats