Kedilerde Otizm Olur mu?
Kediler dünyayı sesler, vücut dilleri ve kokular aracılığıyla algılarlar ve çevreleriyle de bu yollarla iletişim kurarlar. Miyavlama, mırlama, tıslama ve hırlama gibi sesli ifadelere ek olarak kulak, kuyruk ve vücut hareketleri, ayrıca koku bezleriyle yaptıkları işaretlemeler sayesinde diğer hayvanlarla ve insanlarla iletişim kurup etkileşirler. Aynı zamanda avcılık, oyun ve sosyal bağ kurma gibi içgüdüsel davranışlar da kedilerin doğasındaki temel unsurlardır. Fakat bazen kediler tüm bu “bilindik” davranış kalıpları dışında bazı farklı davranışlar da sergileyebilirler. Kedilerin sergilediği işte bu bazı sıra dışı davranışlar (kendini tekrarlayan veya bir anda ortaya çıkan, tuhaf tepkiler vb.) sahiplerinin aklına şu soruyu getirebilir: Kedim otizmli olabilir mi?
O halde cevaplayalım: Sosyal iletişim ve davranışlarda belirgin zorluklara yol açan ve nörogelişimsel bir farklılık olan otizm, benzer davranış kalıpları nedeniyle zaman zaman kedilere de yakıştırılmaktadır. Ancak otizm tanısı yalnızca insanlara özgü bir teşhistir ve hayvanlarda birebir karşılığı yoktur. Buna rağmen, otizmi andıran bazı davranış biçimleri kedilerde de gözlemlenebilir. Fakat ana noktaya baktığımızda “Kedilerde otizm var mı?” sorunun yanıtı “Hayır!” olacaktır. Bu kadar komplike bir durumun kedilerde tanı olarak konulması pek mümkün değildir.
Yani evet, kedilerde otizm olmaz; fakat çok ilginç davranışların olması yine de mümkündür! Gelin, “kedilerde otizm” olarak yorumlanan davranışları ve anlamlarını öğrenelim!
Kedilerde Otizm Belirtileri Olarak Yorumlanan Davranışlar
Kediler zaman zaman son derece ilginç davranışlar sergileyebilirler, hem de ortada hiçbir neden yokken! Bazı kedi sahipleri ise bu durumları otizme benzetse de günümüzde kedilerde otizmi doğrulayan bilimsel bir kanıt yoktur. Otizm tanısı yalnızca insanlara özgüdür.
Yine de bazı kedilerde, otizmli bireylerde görülen davranışlara benzer tepkiler gözlemlenebilir. Bunlar arasında dokunmaya veya sese aşırı duyarlılık, ani değişikliklere karşı direnç, sosyal etkileşimden kaçınma ve tekrarlayan hareketler sayılabilir. Ancak bu davranışların arkasında çoğu zaman stres, travma, genetik yatkınlık veya sağlık sorunları gibi farklı nedenler yatabilir. Yani evet, bu davranışların incelenip kaynak sebebinin bulunması gerekir; fakat bu kaynak otizm değil, muhtemelen çeşitli psikolojik ve sağlık problemleriyle ilgilidir.
Gelin, kedilerde otizm belirtileri sanılan davranışları biraz daha detaylı inceleyelim.
Tekrarlayan Davranışlar
Kediler tıpkı bazı diğer hayvanlar gibi otizmli bireylerde görülen tekrarlayıcı davranışlara benzer hareketler sergileyebilirler. Volta atma, aşırı tüy yalama, kuyruğunu kovalama ya da sürekli tırmalama bu davranışlara örnek olarak verilebilir. Ancak bu hareketlerin insanlardaki otizmle aynı nedenlerden kaynaklandığını düşünmek yanıltıcı olabilir.
Bu tip tekrarlayan davranışlar genellikle kedinin kendini sakinleştirme, stresle başa çıkma ya da fiziksel bir rahatsızlığı hafifletme amacı taşır. Örneğin sürekli tüylerini yalayan bir kedi otistik davranış göstermiyordur; fakat cilt tahrişi veya alerji gibi sağlık sorunlarına sahip olabilir. Bu nedenle kedinin davranışlarını değerlendirirken ilgili bağlamı ve olası tetikleyicileri dikkate almak oldukça önemlidir. Davranışın sıklığı, ne zaman başladığı ve çevresel faktörlerle ilişkisi ise akılda tutulmalıdır, çünkü bunlar altta yatan nedeni anlama konusunda hem size hem veteriner hekimlere yol gösterir.
Uyaranlara Karşı Hassasiyet
Sevimli dostlarımız kediler dokunma, ses ya da ani çevresel değişiklikler gibi duyusal uyaranlara karşı hassas tepkiler verebilirler ve bazen bu, otizm belirtisi sanılabilir. Fiziksel temastan kaçma, yüksek seslerden rahatsız olma gibi davranışlar ise hassasiyetin göstergeleri olabilir. Bu durum yüzeysel olarak otizmli bireylerde görülen duyusal hassasiyetlerle benzerlik gösterse de bahsi geçen kedinin otizmli olduğunu göstermez.
Genetik yapı, yavruluk dönemindeki deneyimler, çevresel stres faktörleri veya travmalar bu hassasiyetlerin altta yatan sebepleri olabilir. Kedinin özel koşulları göz önünde bulundurarak davranışlarını değerlendirmek bu yüzden önemlidir. Ayrıca kedilerde ortaya çıkan bu tür duyarlılıkları anlamak için davranışın ne zaman ve hangi durumlarda ortaya çıktığını da hesaba katmak gerekir. Gerekirse bir veteriner hekim veya hayvan davranış uzmanından destek almak ise en mantıklı hareket olacaktır!
Saklanma
Kedilerde sık görülen saklanma davranışı genellikle çevresel değişiklikler, yüksek sesler, tanımadıkları kişiler veya stresli durumlara karşı verilen doğal bir tepkidir. Bu davranış, duyusal hassasiyete sahip kedilerde daha belirgin hale gelebilir. Ani uyaranlara karşı aşırı tepki vererek kendilerini güvende hissettikleri alanlara çekilebilirler. Bu durum ise otizmli bireylerdeki aşırı duyarlılık, sosyal etkileşim kurmada güçlük ve “kaçma” davranışlarına benzerlik gösterebilir. Ancak kedilerdeki saklanma eğilimi genellikle içgüdüsel korunma mekanizmalarıyla, önceki olumsuz deneyimlerle veya karakter özellikleriyle bağlantılıdır. Saklanma davranışının sıklığı, süresi ve tetikleyicileri dikkatle gözlemlenerek altta yatan nedenler daha sağlıklı şekilde değerlendirilebilir.
Sonuç olarak kedilerde otizm henüz bilimsel olarak bir dayanağa sahip değildir ve otizm genellikle yalnızca insanlarda gelişebilen bir durum olarak bilinir. Kedilerdeki davranış problemleri, ilgili oldukları başlıklar altında değerlendirilmeli ve çözüme kavuşması gereken durumlara sahipse mutlaka profesyonel yardım alınmalıdır.
Kaynak
https://www.thetreetop.com/aba-therapy/can-cats-have-autism