Köpeklerin Kan Grubu ve Kan Bağışı
Konu Başlıkları
İnsanlar için oldukça önemli olduğu kadar köpekler için de kan bağışı oldukça önemlidir ve bu nedenle köpeklerin kan grubu hakkında bilgilenmek büyük bir önem taşır. Özellikle kazalar, koma, şok, kan parazitleri gibi acil sağlık durumlarında ortaya çıkan ve köpeklerin çeşitli tedavileri ihtiyaçlarında gerek duyulan kan bağışını gerçekleştirebilmek ve bir canı yaşama tutundurabilmek için gelin köpek kan grupları hakkında bilinmesi gereken her şeyi öğrenelim.
Köpeklerin Kaç Farklı Kan Grubu Vardır?
Zaman içinde köpeklerde 13’ten fazla farklı kan grubu bildirilmiş olsa da bunlardan bazıları resmi olarak tanınır. Köpeklerde resmi olarak tanınan kan grupları şunlardır: DEA 1.1, 1.2, 1.3, 3, 4, 5 ve 7.
DEA’nin açılımı Dog Erythrocyte Antigen yani “Köpek Eritrosit Antijenleri” anlamına gelir ki bunu da insan kanındaki rH sistemi olarak düşünebilirsiniz.
Köpeklerde Kan Grupları Sınıfları ve Özellikleri
İnsanlar gibi köpeklerin kan grupları arasındaki farklılıklar da kanın içeriğine göre çeşitli özelliklere sahiptir ve kan nakli durumlarında bu özelliklere göre kan seçilir. Buna göre:
Negatif ve pozitif olarak sınıflandırılan DEA 1.1 ve 1.2 tipi kan grupları birbiriyle uyumsuzdur. Bu iki grubun kan alışverişinde ani kan hücresi yıkımı ortaya çıkabilir.
Genel olarak köpek popülasyonunda DEA 1'in yaygınlığı yaklaşık %60'tır.
Sadece DEA 4 antijenine sahip ve başka hiçbir antijene sahip olmayan köpekler evrensel donör olarak kabul edilir ve kanları birçok köpek için güvenle kullanılabilir. Ayrıca DEA 1.1 negatif köpeklerin de her köpeğe kan verebileceği fakat yalnızca aynı gruptan kan alabileceği de savunulur.
Köpeklerde DEA dışındaki kan antijenleri de tanımlanmıştır. Bunlar Dal ve Kai olarak bilinir. Fakat tekrar belirtmek gerekirse en bilinen sınıflandırma sistemi DEA sistemidir.
DEA 1.1 kan grubu ile bazı hastalıklar arasında bağlantılar olduğu düşünülmektedir.
Köpeklerin kan grubu hakkında hala çeşitli çalışmalar yapılmaktadır. Farklı köpek ırkları bu çalışmalar aracılığıyla incelenir ve bu nedenle bilgiler değişip güncellenebilir.
Köpeklerde Kan Grubu Testi Nasıl Yapılır?
Medikal ve acil durumlar köpeklerde kan bağışını gerektirebilir. Bu nedenle de köpeğin hangi köpeklere kan verebileceğini, hangilerinden alabileceğini öğrenmek için kan grubu testi yaptırmak gerekir.
Bunun için köpeğinizi veteriner hekiminize götürmekle işe başlayabilirsiniz. Köpeklerde kan grubu testi bir veteriner kliniğinde yapılmalıdır. Köpeğin damarından alınan az miktarda kan örneği ile gerçekleştirilir. Bu kan örneği veteriner hekim tarafından özel bir kit kullanılarak analiz edilir ve DEA türlerini tespit eder. Test sırasında kan örneği belirli antijenlerle karıştırılır ve herhangi bir reaksiyon olup olmadığı gözlemlenir. Reaksiyonun olup olmama durumuna göre köpeğin kan grubu belirlenir.
Köpeklerde Kan Nakli Nasıl Yapılır?
Köpeklerde kan nakli, alıcının ve donörün kan grubu uyumu belirlendikten sonra yapılır. Hem alıcı hem verici köpeklere çapraz uyuşma testi yapılır. Köpeklerde çapraz uyuşma testi kan naklinden önce donör ve alıcı arasında uyumsuzluk olup olmadığını kontrol etmek için yapılır. Majör çapraz eşlemede kan alacak köpeğin kırmızı kan hücreleri alıcının plazmasıyla karıştırılır. Bu aşamada köpekte reaksiyon olmazsa minör çapraz eşleşme testine geçilir. Bu testte ise donör plazması alıcının kırmızı kan hücreleriyle karıştırılır. Yine bir reaksiyon görülmezse kan nakli güvenle yapılabilir.
Kan vermek için verici köpeğin aşıları tam olmalıdır. Paraziti, enfeksiyonu, ilaç kullanımı ve kan hastalıkları bulunmamalıdır. Kilo olarak 22 kg ve üzeri tercih edilir. Bu nedenle büyük ırk köpekler daha çok kan verebilir.
Kan naklini gerçekleştirmek için ilk olarak donör köpekten steril koşullarda kan alınır. Alıcı köpeğin damarına kateter yerleştirilir ve uygun miktarda kan, kontrollü bir şekilde verilerek transfizyon başlatılır. Nakil sırasında veteriner hekim alıcı köpeğin kalp atışı, solunum, vücut ısısı gibi hayati belirtilerini sürekli izler. Nakil süresi genellikle 1-4 saat arasıdır.
Köpeklerin Kan Grubunu Bilmek Neden Önemlidir?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi köpeklerin kan grubunu bilmek kan naklinin sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesi için oldukça mühimdir. Bilinmeyen veya yanlış sonuçlara göre kan nakli gerçekleştirildiğinde kan alan köpekte sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Buna köpeklerde kan grubu uyuşmazlığı denir. Bu durumdan kaçınabilmek adına köpeğin kan grubunu bilmek büyük önem taşır.
Fakat acil durumlarda tabii ki test yaptırmak mümkün olmayabilir. Böyle bir durumda genel verici köpek kanı, kan nakli için tercih edilebilir.
Köpeklerde Kan Grubu Uyuşmazlığı Nasıl Anlaşılır?
Köpeklerde kan grubu uyuşmazlığı genellikle direkt kan nakli sırasında ya da sonrasında belirti verir. Eğer alıcı köpeğin bağışlanan kana karşı antikorları varsa nakil sonrasında akut hemolitik reaksiyon meydana gelebilir. Bu durumda belirtiler arasında şunlar görülür:
Hızlı nefes alma
Huzursuzluk
Şiddetli halsizlik
Sarılık
Şok
Uyuşmazlık test edilmeden yapılan nakillerde bu reaksiyonlar görülür. Çapraz uyuşma testi yapılmadığında ya da kan grubu uygun olmamasına rağmen nakil gerçekleştirildiğinde bu belirtiler hızla ortaya çıkabilir. Bu yüzden kan nakli öncesi uyum testleri hayati önem taşır.
Köpek Irklarına Göre Kan Grupları
Dünyanın çeşitli ülkelerinde yapılan bir araştırmaya göre bazı köpek ırklarında bazı DEA türleri daha yaygın görülmüştür:
DEA 1 pozitif kan grubu genellikle İbiza tazılarında, tazılarda, yerel Nijerya köpeklerinde, Galgos (İspanyol tazısı), Posavaz ve Tornjak tazılarında %39,89 ile %91,3 arasında değişen yaygınlıkta belirlenmiştir.
DEA 4 kan grubu çoğunlukla melez köpeklerde ve İbiza tazılarında çalışılmış olup yaygınlığı %98,8 ile %100 arasında bulunmuştur.
DEA 5 kan grubu ve Kai 1 ve Kai 2 pozitifliği sadece melez köpeklerde tespit edilmiştir.
Fakat araştırmadaki ülkelerin ve araştırılan köpek ırklarının sınırlı olduğunu unutmamak gerekir. Günümüzde milyonlarca köpek olması bir yana pek çoğu da saf ırk değildir. Bu nedenle ırk özeline göre kan grubu sınıflandırması yapmak mümkün değildir.
Sonuç olarak köpeklerin kan grubu konusu hem karışık hem hala çalışılan bir alandır. Bu nedenle daha fazlasını öğrenmek için akademik makaleleri takip edebilirsiniz. Köpeğinizin sağlığı için kan grubunu öğrenmeyi; gerekli durumlarda diğer köpeklere kan nakli yaptırmayı unutmayın!