Türk Köpek Cinsleri
Akdeniz’in incisi olan ülkemiz Türkiye köklü tarihi, büyüleyici arkeolojik mirasları, doğası ve dünyaca ünlü mutfağıyla tanınan bir nadide ülkedir. Peki ya hayvan dostları? Evet, ülkemiz bazı muhteşem hayvanların da ortaya çıktığı topraklara sahiptir ve ekolojik zenginliği ile göz doldurur. Buna örnek olarak ise dünyada eşi benzeri az bulunan köpek ırklarına ev sahipliği yapmasından kolayca bahsedebiliriz. Dünya çapında popülariteye sahip olan birbirinden kuvvetli, havalı ve atik Türk köpek cinsleri, köpek severlerin gözdesi olmayı başarır!
Muhteşem özelliklere sahip Türkiye köpek cinsleri, sadakatleri ve sevimlilikleriyle en popüler evcil köpekler kadar dikkat çekicidir. Bu yazımızda, Türk köpek ırklarını yakından tanıyacak ve hangi değerli özelliklere sahip olduklarını, görünümlerini ve onlarla ilgili ilginç gerçekleri detaylıca inceleyeceğiz.
O halde gelin, ülkemizin muhteşem canlılarını tanıyalım!
Türk Köpek Cinsleri Nelerdir?
Ülkemiz sanal dünyada bir “kedi ülkesi” olmasıyla meşhur olsa da aslında kendine özgü köpek türleri ile de oldukça zengin bir ülkedir. Türk köpek cinsleri arasında ise Akbaş, Aksaray Malaklısı, Boz Çoban Köpeği, Kangal Çoban Köpeği, Kars Çoban Köpeği, Rize Koyun Köpeği, Tarsus Çatalburun Köpeği, Tonya Finosu ve Zerdava bulunur. Bu köpekler harika yönleriyle öne çıkarak çeşitli görevleri başarıyla yerine getirirler, ayrıca dostluklarıyla kalplerimizi kazanırlar.
Eğer onları daha yakından tanımak isterseniz Türk köpek cinsleri resimli ve detaylı anlatımıyla hemen aşağıda sizi bekliyor!
Akbaş
Türk köpek cinsleri listemize devasa bir dostu tanıtarak başlayalım: Akbaş. Bu köpek, Batı Anadolu’ya özgüdür ve asil Türk çoban köpek ırkları arasındadır. Beyaza yakın bisküvi tonlarındaki kalın tüyleri, ülkemizin karasal iklimli sert kış koşullarına karşı ona mükemmel bir koruma sağlar. Ortalama 12 yıl yaşayan bu güçlü köpekler 90-140 kilogram arasında değişen ağırlıkları ile heybetli bir görünüme sahiptirler. Büyükbaş hayvan sürülerini koruma konusundaki yetenekleriyle dikkat çeker.
1970’lerde yaklaşık 40 Akbaş’ın ABD’ye götürülmesiyle bu ırk, uluslararası alanda da tanınmaya başlamıştır. Sadece sürü koruma konusunda değil, aynı zamanda aile yaşamına uyum sağlamasıyla da bilinir. Sakin ve sevecen yapısı sayesinde çocuklarla iyi anlaşır, bu nedenle aileler için de uygun bir dost olabilir. Ancak yine de bu köpeğin doğasında güçlü bir koruma içgüdüsü bulunduğunu unutmamak gerekir. Yabancılara karşı aşırı temkinli davranabilir, bu yüzden doğru bir eğitimle sosyalleştirilmeleri önemlidir.
Aksaray Malaklısı
(Görsel: Gazete Rize)
Türkiye köpek cinsleri arasında son derece popüler olan bir diğer ırk da Aksaray Malaklısı’dır. İlginç bir bilgi olarak “malak” bu yörede “dudak” anlamında kullanılır. Ayrıca Anadolu Aslanı ya da Türk Mastiff olarak da bilinir ve Orta Anadolu’nun güçlü ve heybetli köpek ırklarından biridir. Adını Aksaray ilinden alan bu devasa köpek her ne kadar Kangal’dan türemiş olsa da ondan çok daha iri ve ağır bir yapıya sahiptir. Yaklaşık olarak 120-190 kilogram kilo olabilir! Genellikle grimsi renkte tüylere sahip olan Aksaray Malaklısı, hiç öyle görünmese de yüksek enerjisiyle dikkat çeker. Ortalama 10-12 yıl yaşar ve genelde bu süre boyunca çoban köpeği olarak çalışır.
Bölgesel uyum yeteneği oldukça gelişmiş olan bu köpek ırkı Türkiye’nin farklı bölgelerinde de kolaylıkla yetiştirilebilir. İlk bakışta sakin ve tembel gibi görünebilir, ancak aslında oldukça hareketli ve enerjik bir yapısı vardır. Doğası gereği sahiplerine karşı son derece koruyucudur ve sevdiklerini tehlikeye karşı savunmak için elinden geleni yapar. Ancak güçlü koruma içgüdüleri zaman zaman yabancılara karşı aşırı şüpheci bir tavır sergilemelerine neden olabilir. Bu nedenle erken yaşta sosyalleştirilmesi ve uygun eğitim almaları büyük önem taşır. Aksaray Malaklısı hem fiziksel gücü hem de sadakatiyle dikkat çeken, ülkemizin en özel köpek ırklarından biridir.
Boz Çoban Köpeği
(Görsel: Karaman Habercisi)
Güney Anadolu’nun Toros Dağları’na özgü, köklü bir geçmişe sahip ve Türk çoban köpek ırkları arasında ön plana çıkan Boz Çoban Köpeği ile tanışın! Bu iri köpek ırkı fiziksel olarak Kangal ile benzerlik gösterse de ondan biraz daha büyük ve heybetlidir. Yüksek enerjili bir yapıya sahiptir, genellikle açık kahverengi veya altın renginde tüyleri ile göz doldurur. Ortalama 12-15 yıl arasında bir yaşam süresine sahiptir.
Güçlü ve atletik yapısına rağmen oldukça rahat ve sakin bir karaktere sahiptir. Çevik ve dayanıklı olmalarına rağmen kendilerini fazla zorlamadan hareket etmeyi tercih ederler. Bu da onları sadece sürü koruma konusunda değil, aynı zamanda aile içinde de iyi bir dost haline getirir. Yüksek sosyalleşme becerileri sayesinde çocuklarla ve diğer hayvanlarla uyum içinde yaşarlar. Ancak doğalarında bulunan güçlü koruma içgüdüsü nedeniyle yabancılara karşı mesafeli bir tutum sergileyebilirler. Geniş alanlara ihtiyaç duydukları için apartman hayatına pek uygun değildirler; özgürce koşup oynayabilecekleri geniş bahçeli alanlar onlar için ideal bir yaşam ortamıdır.
Kangal Çoban Köpeği
Hepimizin bildiği gibi Türk Kangal köpeği, Türkiye’ye özgü ve birçok benzersiz özelliğiyle dikkat çeken güçlü bir çoban köpeğidir. Genellikle 10-13 yıl yaşar ve büyük bir köpektir. Öyle ki ağırlığı 150 kilograma bile çıkabilir! Ayakları üzerine kalktığında çoğu insanın boyunu geçecektir.
Bu asil köpekler, Sivas’ın Kangal bölgesine özgüdür ve yüzyıllardır sürüleri koruma görevini başarıyla üstlenmişlerdir. AKC tarafından Anadolu Çoban Köpeği ile aynı grup içinde değerlendirilse de bu köpeklerden farklı olarak özellikle boyun bölgesindeki tüy yoğunluğu gibi bazı fiziksel özellikler ile ayrılır. İkinci Dünya Savaşı sırasında ABD’ye götürülmelerinin ardından uluslararası alanda daha fazla tanınmış ve ilgi görmeye başlamışlardır.
Kangal köpekleri iri yapıları ve etkileyici fiziksel güçleriyle bilinir. Uzmanlara göre, dünyadaki en güçlü ısırma gücüne sahip köpeklerden biridir ve bu nedenle çiftlik hayvanlarını yırtıcılardan koruma konusunda son derece etkilidir. Ancak yalnızca koruma içgüdüsüyle değil, iyi bir eğitim aldığı takdirde sakin ve dengeli karakteriyle de öne çıkar. Zorlu ve stresli durumlarda bile soğukkanlılığını koruyarak hem sahibine hem de koruduğu hayvanlara güven verir. Hatta bu nedenle çeşitli Afrika ülkelerinde çiftlikleri çitalardan koruma görevi üstlenmek üzere ithal edilmiştir!
Kars Çoban Köpeği
Kars Köpeği olarak da bilinen Kars Çoban Köpeği ülkemizin en etkileyici hayvanlarından biridir. Büyük ve güçlü bir yapıya sahiptir. Son derece uzun ve yoğun olan tüyleri ona hem görkemli bir görünüm kazandırır hem de zorlu hava koşullarına karşı koruma sağlar. Genellikle siyah, kızıl, beyaz ve gri tonlarında olur, enerjisi ve cesaretiyle tanınır.
Kars gibi bölgelerin soğuğuna alışık olan bu dostumuz kırsal bölgelerde yaşamaya son derece uygun bir koruma köpeğidir. Güçlü içgüdüleri sayesinde çiftlik hayvanlarını ve ekinleri yırtıcı hayvanlardan korumada ustadır. Fiziksel dayanıklılığı ve savaşçı ruhu ise onu kırsal alanlarda vazgeçilmez bir yardımcı haline getirir. Üstelik sahiplerine karşı son derece sadık ve sevecen bir yapıya sahiptir ve yabancılara karşı temkinli olsa da ailesine karşı nazik ve koruyucudur. Geniş alanlara ihtiyaç duyan bu köpek ırkı özgürlüğüne düşkün olduğu için ev içinde bakılmaya hiç uygun değildir. Kars Köpeği, hem koruyucu hem de sadık yapısıyla Türkiye’nin en özel köpek ırklarından biri olarak dikkat çeker.
Rize Koyun Köpeği
Şimdi biraz Karadeniz taraflarına gidelim, çünkü Rize Koyun Köpeği ile tanışma zamanı geldi! Kaslı ve sağlam yapısıyla dikkat çeken bu cins, özellikle güçlü bacakları sayesinde çevik ve dayanıklıdır. Başlangıçta çiftlik hayvanlarını koruma amacıyla yetiştirilmiş olsa da sahiplerine karşı da son derece sadık ve koruyucu bir tavır sergiler, bu yüzden iyi bir bekçi köpeğidir de. Tehdit algıladığı an sevdiklerini savunmak için hiç tereddüt etmez.
Bu köpeğin en dikkat çekici özelliklerinden biri yankılanan ve ürkütücü bir havlamaya sahip olmasıdır. Güçlü sesi sayesinde bulunduğu bölgedeki her türlü şüpheli durumu haber verir ve ev ve araziyi davetsiz misafirlere karşı korumada önemli bir rol oynar. Kısa ve güçlü bir kafa yapısına sahip olan Rize Koyun Köpeği, kaslı çenesi ve kulaklarının keskin hatları ile sert ve kararlı bir ifade kazanır. Hem korkutucu görünümü hem de sağlam kas yapısı sayesinde, karşısına çıkan her türlü tehlikeye karşı koyabilecek bir yapıya sahiptir.
Ancak bu köpek cinsi deneyimsiz sahipler için uygun değildir; çünkü güçlü bedeni ve zaman zaman agresifleşebilen doğası vardır. Eğer köpek eğitimi konusunda yeterli bilgiye sahip değilseniz bu köpekle başa çıkmak zorlayıcı olabilir.
Tarsus Çatalburun Köpeği
Türk av köpeği cinsleri arasında olup göz dolduran Tarsus Çatalburun, ayrıca Türk Pointer köpeği olarak da bilinir. En belirgin özelliği iki parçalı burun yapısıdır ve bu özellik dünyada yalnızca birkaç köpek ırkında görülür. Atletik yapıya sahip olan bu cins, 48-50 cm boyunda ve 20-25 kg ağırlığındadır. Kısa ve sık tüylere sahip olup kahverengi, siyah-beyaz gibi farklı renklerde görülebilir. Zeki, itaatkar ve uyumlu bir karaktere sahiptir; evde sakin, arazide ise oldukça hareketlidir.
Son derece gelişmiş koku alma yeteneği olan Tarsus Çatalburun özellikle keklik ve turaç avında başarılıdır. Burnunun özel yapısının koku tespit yeteneğini artırdığı düşünülmektedir. Son yıllarda avcılığın yanı sıra narkotik ve patlayıcı madde tespiti ile arama-kurtarma çalışmalarında da kullanılmaktadır. Henüz 6-7 aylıkken av eğitimi alabilen bu köpekler hem yetenekleri hem de sadık yapılarıyla Anadolu’nun değerli köpek ırklarından biri olarak öne çıkmaktadır.
Tonya Finosu
(Görsel: Anadolu Ajansı)
Köpek cinsleri Türkiye listemizin bir diğer üyesi olan Tonya Finosu, Trabzon iline özgü beyaz kürklü bir Spitz köpeğidir. Bu cins, sahiplerine karşı sevgi dolu ve oyuncu bir karakter sergilerken yabancılara karşı doğal bir şüphecilikle yaklaşır.
Tarihsel açıdan Tonya Finosu hakkında sınırlı bilgi bulunmaktadır. Ancak en yaygın görüş bu cinsin erken Orta Çağ dönemlerinde Avrupa ve Asya arasında ticaret yapan denizciler tarafından Baltık ve Karadeniz limanlarından getirildiğidir. Tonya Finosu, şu anda herhangi bir resmi köpek kulübü tarafından tanınmamaktadır; fakat cinsin Trabzon Bölgesi için coğrafi bir marka olarak patent alabilmesi için çalışmalar sürdürülmektedir. Bu köpek cinsi dik kulakları ve yarım ay şeklindeki kavisli kuyruğu ve beyaz rengi ile tanınır. Kalın ve çift katmanlı tüyleri sayesinde soğuk ve yağmurlu Karadeniz iklimine dayanıklıdır. Ailesiyle birlikte eğlenceli ve enerjik bir yaşam sürerken, yabancılara karşı son derece dikkatlidir.
Zerdava
(Görsel: Haber7)
Muhtemelen ismini pek bilmediğiniz bir Türk köpek cinsleri listemizi sonlandırıyoruz: Zerdava, Karadeniz’e (ve Gürcistan’a) özgü çevik ve güçlü yapısıyla dikkat çeken bir av ve bekçi köpeğidir. Adını bazı özellikleri ile sansarlara benzemesinden alan bu köpek, özellikle yaban domuzu avında üstün yetenekleriyle bilinir. Atletik bir vücuda, dik üçgen kulaklara ve kıvrık bir kuyruğa sahiptir ve genellikle kahverengi veya kahverengi-beyaz benekli tüy yapısıyla tanınır. Doğduğunda neredeyse siyah renkte olsa da zamanla karakteristik renklerini alır. Son derece sadık olan bu köpek, yabancılara karşı mesafelidir ve bu özelliği onu mükemmel bir bekçi köpeği yapar.
Dayanıklılığı ve çok yönlülüğüyle öne çıkan Zerdava küçük avları ağaçlara yönlendirme, büyük avları sessizce takip etme ve ekip halinde çalışarak çakallar, ayılar ve yaban domuzlarını köşeye sıkıştırma konusunda ustadır. Özellikle tarım alanlarında zararlı olabilen yaban domuzlarını avlamadaki yetenekleri nedeniyle çiftçiler tarafından tercih edilir. Son yıllarda ise arama kurtarma çalışmalarında ve askeri amaçlarla, özellikle bomba ve narkotik tespiti gibi görevlerde kullanılmaktadır. Sağlam genetik yapısı sayesinde zorlu koşullara dayanabilen bu cins, Gürcistan’da akraba çiftleşmeleri nedeniyle tehlike altında olsa da Türkiye’de varlığını sürdürmektedir.
İşte, artık Türkiye köpek cinsleri ve özellikleri hakkında oldukça bilgilisiniz. Dilerseniz şimdi de köpeğinize isim seçebilmek için muhteşem köpek isimleri rehberimizi inceleyebilirsiniz.
Kaynak
https://www.woofblankets.com/blogs/woof-diaries/turkish-dog-breeds
https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Dog_breeds_originating_in_Turkey
https://en.wikipedia.org/wiki/Zerdava
https://en.wikipedia.org/wiki/Tonya_Finosu