Kediler Neden Kusar?
Özellikle ilk kez kedi sahiplenmiş okuyucularımız kedilerinin kustuğunu gördüklerinde oldukça endişelenebilirler. Siz de onlardan biriyseniz kaygılarınızda haklı olabilirsiniz, çünkü kusma, kedide bir hastalığın belirtisi olabilir. Yine de her kusma vakası ciddi bir hastalıkla bağlantılı olmak zorunda değildir; bazen yalnızca bir beslenme probleminden de kaynaklanabilir. Peki ama kedinizin kusması ne zaman ciddi bir sorundur?
Bu yazımızda yetişkin veya yavru kedi neden kusar, kedilerde kusma ne zaman endişe verici hale gelir, kediler kusarsa ne olur, bu durum nasıl tedavi edilir gibi pek çok soruyu cevaplayacağız. Kusan kedinizin sağlığı ile ilgili merak ettiklerinizi öğrenirken en doğru bilginin veteriner hekiminiz tarafından verileceğini de unutmayın.
Hazırsanız öğrenmeye başlayalım!
Kedilerde Kusma Nedir, Nasıl Olur?
Kedi kusması, kedinin midesindeki yiyeceklerin (veya maddelerin) ani ve aktif bir şekilde boşaltımıdır. Mide rahatsızlıklarından kaynaklanabileceği gibi ciddi hastalıklarla da bağlantılı olabilir. Kediler genel olarak hassas bir bünyeye sahiptir ve çok rahat kusabilirler.
“Kedimin kusacağını nasıl anlarım?” diyorsanız cevaplayalım: Kedilerde kusma, genellikle huzursuzluk ve mide bulantısı ile başlar. Bu aşamada kedi dudaklarını yalar, salya akıtır ve sık sık yutkunur. Kusma anında ise karın kasları şiddetle kasılır ve sıvı, köpük ya da yiyecek dışarı atılır. Çoğunlukla mama yedikten ya da su içtikten hemen sonra görülür.
Kusmayı öksürükle karıştırmamak önemlidir: Kediler öksürürken genellikle dört ayak üzerinde çömelir, boyunlarını uzatır ve bazen yuttukları köpüğü geri çıkarabilir. Eğer kedinizin kusup kusmadığını anlamıyorsanız bunu yaparken onu videoya kaydedip veterinere gösterebilirseniz.
Kusma Türlerine Göre Kedi Neden Kusar?
Kediler neden kusar sorusunun yanıtı bazen beslenme problemleri, bazen ise pek çok farklı sağlık problemi olabilir. Kedilerde kusma nedenleri arasında genel olarak çeşitli kedi hastalıkları, nörolojik ve metabolik sorunlar, kedinin kendi tüylerini yutması, eksik/yetersiz ya da toksik madde içeren besinlerle oluşturulan bir beslenme planı, ilaç yan etkileri, yabancı maddeler yutma ya da zehirlenme bulunur. Sebebi ne olursa olsun kedilerde kusmaya sebep olan hastalık veya problem bulunup hızla ortadan kaldırılmalıdır. Böylece kediler sağlıklı ve konforlu yaşamlarına geri dönebilirler.
Kedilerde kusmayı tetikleyen şeyleri incelemeden önce kedi kusma türlerini bilmek önemlidir. Buna göre kedilerde kusma, kronik ve akut olmak üzere ikiye ayrılır. Akut kusmalar anlık ve kısa vadeli olarak tanımlanırken kronik kusmalar uzun süre boyunca veya belirli aralıklarda olan kusmaları belirtmek için kullanılır.
Kedilerde Akut Kusma Nedenleri
Normalde kusmayan bir kedinin aniden kusmaya başlaması ise akut kusma olarak adlandırılır. Bir anda başlar ve kısa sürede tekrarlar. Basit bir “bayat mama tüketme” akut kusma nedeni olabilir; fakat kedinizin birden fazla kez kusması ise dikkate alınması gereken bir sorun anlamına gelebilir. Örneğin zehirlenme nedeniyle ortaya çıkan kusma akut kusma örneğidir. Kedinin vücuduna giren toksin maddeler ile kısa sürede kusma reaksiyonu ortaya çıkar; toksin maddenin miktarı ve şiddeti ile ise sonuç ölümcül dahi olabilir. Bu nedenle akut kusmalarda hızla veteriner hekim ziyaret edilmelidir.
Kedilerde Kronik Kusma Nedenleri
Akuttan farklı olarak kedilerde kronik kusma, kedinizin düzenli aralıklarla (ayda birkaç kez ya da her gün) kusması anlamına gelir. Genelde her seferinde bir veya iki kez olur. Örneğin kedinizin tüy yumağı kusması bir kronik kusma örneğidir. Kediler kendilerini yalayarak temizlediği için tüylerini yutarlar ve özellikle kedi maltı da kullanılmıyorsa belirli aralıklarla tüy yumağı kusması meydana gelecektir. Yine de sık sık tüy yumağı kusan kedilerde tüylerin doğal şekilde atılımını engelleyen bir sindirim problemi olabilir. Bu nedenle kedinizi veteriner hekiminize kontrol ettirmeniz faydalı olacaktır.
Kronik ve akut kusma arasında teşhis ve tedavi yöntemleri farklılık gösterir. Kronik kusma yaşayan kediniz yemek yiyor, yemeğini sindiriyor ve genel olarak sağlıklı görünüyorsa, durum acil olmayabilir. Ancak kediniz halsizlik yaşıyor, mama yemiyor ya da farklı bir rahatsızlık belirtisi gösteriyorsa bu durum bir akut krizin devamı niteliğinde olabilir ve acil müdahale gerektirebilir.
Kronik kusma yaşayan bir kediniz varsa da durumunu göz ardı etmeyin.
Kedilerde Kusma Nedenleri
Ne yazık ki kedilerde kusma nedenleri çok çeşitlidir. Fakat genel bir kategorizasyon yapmak için aşağıdaki gibi gruplandırabiliriz:
Toksinler: Zambak gibi kediler için zehirleyici bitkiler ve antifriz gibi maddeler zehirlenmelere yol açarak kusmaya neden olabilir. Bu tür maddelerden kedinizi uzak tutmak hayati önem taşır.
İlaçlar: Kemoterapi, antibiyotikler veya anti-inflamatuar ilaçlar gibi bazı tedaviler kedinizin midesine zarar vererek kusmasına neden olabilir.
Beslenme: Gıdalara karşı intolerans, ani mama değişiklikleri veya bozulmuş bir şeyler yemesi kedinizin sindirim sistemini bozabilir. Yavaş geçişlerle mama değiştirmek ve kedinizi tehlikeli gıdalardan uzak tutmak bu sorunları önleyebilir. Ayrıca kaliteli, sağlıklı ve taze kedi maması ile beslenmesini sağlamak son derece önemlidir.
Stres: Evet, kedilerde stres, kusmayı tetikleyebilen bir durumdur. Yolculuklar, kalabalık ortamlar, başka hayvanlar strese neden olabilir. Kedinizi stres faktörlerinden uzaklaştırmak son derece faydalı olacaktır.
Mide sorunları: Yabancı cisimlerin yutulması, mide ülserleri veya iltihaplanmalar kedinizin kusmasına neden olabilir. Bu tür durumlarda genelde ek belirtiler de gözlemlenir.
Bağırsak sorunları: Yutulan yabancı cisimler bağırsak iltihaplanmaları, inflamatuar bağırsak hastalığı, bağırsak kanseri veya ishal de kedinizin kusma nedenleri arasında olabilir.
Organ hastalıkları: Karaciğer, böbrek hastalıkları ve pankreatit gibi organ sorunları kedilerde kusmanın daha ciddi nedenleri arasında yer alır. Bu tür durumlar genellikle diğer belirtilerle birlikte kendini gösterir.
Hormonel sorunlar: Hipertiroidizm (tiroid bezinin aşırı çalışması), yüksek kalsiyum seviyeleri veya diyabetin ileri evresi (ketoasidoz) kedinizin sindirim sistemini etkileyebilir ve kusmaya neden olabilir.
Sinir sistemi hastalıkları: İç kulakla ilişkili hastalıklar, ensefalit (beyin zarının iltihaplanması) ya da beyin tümörleri gibi nörolojik sorunlar kedinizin dengesini bozarak kusmaya yol açabilir.
Bulaşıcı hastalıklar: Kedilerde bulaşıcı peritonit, FIP veya kalp kurdu gibi hastalıklar, kusma gibi ciddi belirtilerle ortaya çıkabilir. Bu tür durumlar erken teşhis gerektirir.
Kanser: Bağırsak kanseri gibi çeşitli kanser türlerinde kedinizin kusması mümkündür. Veterinerin önerdiği tedavi planı bu gibi durumlarda çok önemlidir.
Artık kediler neden kusar biliyorsunuz; tabii ki bu liste haricinde kedinize özgü farklı bir sebep de kusmasına neden olabilir. Bu nedenle teşhis için en iyisi onu veteriner hekiminize götürmektir, özellikle de şiddetli ve uzun süreli kusma yaşıyorsa… Ayrıca bu sebepler yavru kedi neden kusar sorusuna da cevaptır; üstelik yavru kedilerin bağışıklığı daha düşük olacağı için daha çabuk tepki de verebilirler.
Kedilerde Kusma Nedeninin Teşhisi ve Tedavisi
Kedilerde kusma nasıl tedavi edilir dediğimizde kusmanın bağlantılı olduğu durumun bulunması ve tedavisi yapılması gerekir. Örneğin hafif ve ani kusma durumlarında veteriner hekimler genelde ilk adım olarak genel tedaviler önerebilir. Bu süreçte kedinize kolay sindirilebilen, lezzetsiz ve hafif bir diyet sunmanız istenir. Kedinizin yalnızca veterinerin önerdiği besinleri bol ve taze su ile tüketmesi önemlidir. Eğer iyileşme belirtileri gösteriyorsa diyet kademeli olarak normale döndürülebilir ve birkaç gün içinde alışık olduğu beslenme düzenine geçiş yapılabilir.
Bazı durumlarda ise veteriner hekiminiz kusmayı kontrol altına almak veya iltihabı azaltmak için ilaç yazabilir. Eğer kusma şiddetliyse ya da altta yatan ciddi bir sorun (böbrek, karaciğer hastalığı gibi) şüphesi varsa daha yoğun bir tedavi gerekebilir. Bu durumda kedinizin sıvı kaybını önlemek ve elektrolit dengesini sağlamak için hastanede damar içi sıvı tedavisi uygulanabilir. Ayrıca şiddetli kusma durumlarında enjeksiyon tedavisi gerekebilir.
Kronik kusma (iki-üç haftadan uzun süren kusmalar) durumunda, kusma aralıklı olsa bile detaylı testler yapılması gerekebilir. Çünkü altta yatan nedeni belirlemek, doğru tedavi için çok önemlidir. Bu süreçte aşağıdaki testler yapılabilir:
Kan testleri: Enfeksiyon, böbrek ve karaciğer sorunları, tiroid hastalığı veya diyabet gibi hastalıkların teşhisine yardımcı olur.
Röntgen: Yemek borusu veya midede tıkanıklık, tümör ya da yabancı cisim varlığını gösterebilir. Gerekirse baryum kullanılarak detaylı inceleme yapılabilir.
Ultrason: Mide ve bağırsak astarındaki iltihaplanmaları, tümörleri veya tıkanıklıkları tespit etmek için kullanılır.
Endoskopi: Midenin içini doğrudan görüntülemek için yapılan bir işlemdir. Bu yöntemle biyopsi örnekleri alınabilir ve hastalığın kaynağı araştırılabilir.
Laparotomi: Eğer tıkanıklık veya biyopsi ihtiyacı varsa, tanı ve tedavi amaçlı karın ameliyatı yapılabilir. Ameliyat sırasında tüm organlar incelenir ve gerekirse örnek alınarak tanı kesinleştirilir.
Kedinizin durumuna göre, veterineriniz en doğru adımları atarak sağlığına kavuşmasını sağlayacaktır.
Kedilerde Hastalık Nedeniyle Olan Kusma Nasıl Geçer?
Yukarıda da gördüğümüz gibi kediler hipertiroidizm, pankreatit, böbrek hastalığı, kabızlık, akut inflamasyon, idrar yolları enfeksiyonu, inflamatuar bağırsak hastalığı, beyin zarı iltihabı gibi bazı nörolojik hastalıklar, karaciğer hastalıkları, FIP ve kalp kurdu gibi bulaşıcı hastalıklar ve kanser gibi pek çok farkı sağlık sorunu nedeniyle kusabilirler. Hastalığa bağlı kedi kusması nasıl geçer sorusuna cevap verebilmek için kusmaya sebep olan hastalığın özelinde bir tedavi uygulanması gerekir.
Tabii ki sadece kusma ile belirli bir tanı koymak imkansızdır. Bu nedenle eğer kusmaya eşlik eden halsizlik, ishal, zayıflık gibi farklı semptomlar da varsa ve bu durum uzun süredir mevcutsa mutlaka hızla veteriner hekiminize danışmalısınız.
Veteriner hekiminiz mevcut bir hastalık durumunda size hem tedavi yöntemi hem de ilaç önerisi yapacaktır. Onun yönergelerini takip ederek kedinizin sağlığına kavuşmasına destek olabilirsiniz.
Kedilerde Tüy Yumağı Nedenli Kusmanın Önlenmesi
En sık görülen kedilerde kusma nedenleri arasında kedinin tüy yutması gelir. Kediler yalayarak kendilerini temizleyen canlılar oldukları için özellikle bol tüy döktükleri dönemlerde tüylerini kolayca yutabilirler. Tüy topaklarının vücutta sindirilememesi de kediyi bu yumakları kusmaya zorlar.
Çözüm önerisi olarak kedinizin tüylerini düzenli olarak tarayabilir, tüy yumağı oluşumunu önleyen kedi maltı kullanabilirsiniz.
Genelde her ay 1 ila 3 sefer arasında tüy yumağı kusması normal kabul edilir. Buna bağlı olmayan kusmalarda ise dikkatli olunmalıdır.
Kedilerde Beslenme Nedenli Kusmanın Engellenmesi
Kediler neden kusar dediğimizde beslenme sorunları bir diğer cevap olabilir demiştik. Bu genellikle nadir bir durumdur, çünkü kediler "kötü" bir içeriğe sahip olan yiyeceği koklayarak algılayıp hiç yemeden direkt reddetme özelliğine sahiptirler.
Yine de kedinin alerjisi olan yiyecekler, ani mama geçişi, kalitesiz mama içeriği, tüketmemesi gereken bir şeyler yemesi (ölü bir hayvan, onlara zararlı olan besinler vb.) veya beslenme dengesinin bozulması bu sebeplerden bazılarıdır.
Bu nedenle kedinizin ne yiyip içtiğini dikkatle takip etmeli ve ona alerjisinin olmadığı içeriklere sahip, taze, kaliteli ve besleyici kedi mamaları vermelisiniz. Ayrıca etrafta onun yutabileceği minik cisimler ve maddeler (iplik, bitkiler, oyuncaklar vs.) de bulundurmamalısınız.
Beslenme ve kedi kusması ilişkisinde bir diğer konu da kedinin mama kusmasıdır. Peki ama kedinin kediler neden mama kusar? Kedinizin kusmuğunda yiyecekleri bütün şekilde görüyorsanız bu durum onun hızlı yemek yemesi veya çeşitli sindirim problemleri yaşamasıyla ilgili olabilir.
Kedilerde Toksik Madde Kaynaklı Kusma Nasıl Engellenir?
Kedi kusması nasıl engellenir merak ediyorsanız evinizdeki bazı maddelere de göz atmalısınız. Çünkü kedinizin sağlığını tehdit edebilecek oldukça tehlikeli toksik maddeler kedinizin erişimine açık olabilir. Katı, sıvı, gaz olarak bulunabilen bu maddeler insanlar kadar kediler için de oldukça zararlı olup maruz kalma durumunda tehlikeli durumlara yol açabilirler. Böcek ilaçları, antifriz gibi kimyasal içeriğe sahip tüm maddeler kedilerde kusma nedenleri arasındadır. Maruz kalma miktarına göre zehirlenme ve buna bağlı olarak daha kötü sağlık problemlerine yol açabilirler.
Bu nedenle toksik maddeler kedilerin ulaşamayacağı yerlerde olmalıdır. İlaçlama gibi özel durumlarda kedi ferah ve temiz başka bir ortama alınmalıdır.
Kusmuk Rengine Göre Kedilerde Kusma Nedenleri
Genel olarak kedilerde kusmuk renkleri ve formları farklı sebepleri ortaya çıkarabilir:
Yeşil: Kediler neden yeşil kusar dediğimizde yeşil renk veren besinler yemiş olması, midede safra olması veya yeşil renk bir şey yutması cevap olabilir.
Sarı: Kediler neden sarı kusar diyorsanız ise bu durum açlıktan, çimen yemekten, mide derisinin tahriş olmasından ortaya çıkabilir. Eğer çok sık tekrarlanıyorsa karaciğer rahatsızlıklarından da kaynaklanabilir. Takip gerekir.
Kırmızı: Kırmızı rengi, kedinin kan kusmasıyla ilgilidir. Kediler neden kan kusar dediğimizde ise cevap yemek borusu, ağız veya midede kanamalar olabilir.
Berrak, köpüklü: Kediler neden köpük kusar sorusunun cevabı kusmuğun yemek borusundan gelmesi ya da açlıktan kaynaklanmasıdır.
Kahverengi: Kedi kusmuğu bazen kahverengi olup telve görünümünde bulunabilir. Bu da ülser ve mide kanaması kaynaklı olabilir. Ya da sindirim sisteminin üst kısımlarında bir kanama belirtisidir. Mutlaka veteriner hekime danışmalısınız.
Kaynak
https://vcahospitals.com/know-your-pet/vomiting-in-cats
https://bestfriends.org/pet-care-resources/cat-vomiting-types-causes-and-treatments